ISPITIVANJA BEZ RAZARANJA (NDT metode)

ISPITIVANJA TEČNIM PENETRANTIMA

Ispitivanja tečnim penetrantima vrše se na linijama za ispitivanje proizvođača Magnafluks. Liniju za ispitivanje čine:

- kada za penetrant,
- postolje za cijeđenje,
- kada za emulgator,
- kada za ispiranje,
- komora za sušenje,
- komora za razvijanje,
- komora za ispitivanje pod UV svjetlošću.

Dijelovi na ispitivanje dolaze prethodno očišćeni i odmašćeni. Ispitivanja tečnim penetrantima izvodi se uskladu sa uputstvima za ispitivanje i u skladu sa standardom. Za dnevnu provjeru osjetljivosti ispitivanja tečnim penetrantima koriste se referentni uzorci sa hromiranom površinom.
U procesu ispitivanja primjenjuju se sljedeća sredstva za ispitivanje :

a) Fluorescentni penetranti:

- vodom perivi fluorescentni penetrant visoke osjetljivosti (penetrant, odstranjivač - voda, razvijač);

Prema potrebi, dijelovi se nakon čišćenja i odmašćivanja zagrijavaju u specijalnim pećima neposredno prije ispitivanja. Navedenim penetrantom ispituju se rotorske i statorske lopatice kompresora i turbina, diskovi gasoturbinskih motora, zupčanici za prenos snage i sl.

- emulgatorom odstranjivi fluorescentni penetrant visoke osjetljivosti (penetrant, odstranjivač, razvijač)

Ovim penetrantom ispituju se rotorske i statorske lopatice kompresora i turbina, vratila, diskovi, kućišta i cijevni vodovi gasoturbinskih motora.

b) Obojeni penetranti

- obojeni penetrant odstranjiv otapalom visoke osetljivosti (penetrant, odstranjivač, razvijač)

Navedenim penetrantom ispituju se vratila, diskovi, cijevni vodovi gasoturbinskih motora, zupčanici i sl. Takođe, ovaj penetrant se koristi za lokalna ispitivanja delova većih gabarita i ispitivanja zavarenih spojeva. Uređaj je mobilnog tipa.

Prema potrebi mogu se koristiti i sredstva drugog nivoa osjetljivosti u skladu sa zahtjevima tehnologije ispitivanja i u skladu sa odgovarajućim standardima. Kontrolne provjere funkcionalnosti opreme i održavanje procesa u ”ORAO” a.d. izvodi Radna jedinica Laboratorije. Provjere se izvode prema uputstvima za kontrolu procesa ispitivanja prema odgovarajućim standardima i podrazumijevaju:

- kontrolu intenziteta fluorescencije penetranta,
- kontrolu emulgatora,
- kontrolu razvijača,
- kontrolu intenziteta UV lampe,
- kontrolu ambijentalne svetlosti,
- etaloniranje svih mijernih instrumenta na liniji za ispitivanje.

ISPITIVANJE MAGNETNIM FLUKSOM

Za ispitivanje magnetnim fluksom koristi se oprema Magnafluks Interlock System 883 koji se sastoji od :

- CCH 10 uređaja za napajanje strujom od 10000A.
- H 720 uređaja za namagnetisanje,
- HWSL spiralnog kalema za namagnetisanje,
- MV 3 uređaja za namagnetisanje,
- SB 1619 uređaja za razmagnetisanje.

Struje namagnetisanja radnog komada su do 6000A, dok je sam postupak ispitivanja mokri.

- Uređaj za namagnetisanje H 720 namijenjen je za pregled mokrim metodama, s tim da obezbjeđuje nizak napon, visoku amperažu ispravljene istosmjerne struje, maksimalnog izlaza 6000A. Magnetisanje se izvodi propuštanjem struje kroz dio ili šipku za kružno magnetisanje ili stezanjem dijela između pokretnog i nepokretnog stezača za longitudinalno magnetisanje.

- Uređaj za namagnetisanje MV 3 je specijalno namijenjen za otkrivanje površinskih i podpovršinskih prskotina u feromagnetičnom materijalu mašinski obrađenih dijelova, otkivaka, odlivaka i tome slično.

Postupak se sastoji od:

a) propuštanja jake naizmjenične struje kroz dio ili šipku na koju su postavljeni dijelovi u nizu čime se postiže kružno magnetno polje,
b) stezanja dijela između dva kontakta i pobude dva kalema jakom istosmjernom strujom sa ciljem postizanja longitudinalonog magnetnog polja.

- Uređaj HWSL sastoji se od spiralnog kalema i navojne šipke. Osnovne karakteristike uređaja su - polutalasna struja jačine 4000A, naizmjenična struja 4000A.
Ispitivanja se izvode u skladu sa standardom RPS 700. U toku procesa ispitivanja koriste se: indikator polja Berthold, test blok za osetljivost MTU N03, mjerač jačine magnetnog polja. Svakodnevno se vrši provjera koncentracije magnetnih čestica i provjera ispitnog sistema pomoću prstenova u skladu sa AMS 2641.
Sektor laboratorija ORAO A.D. izvodi i ostale provjere ispravnosti sistema:

- provjera UV lampe,
- provjera ambijetalnog svjetla,
- provjera intenziteta bijelog svjetla,
- kontaminacije magnetne suspenzije,
- etaloniranje mjernih instrumenta.

Prema uputstvu za kontrolu procesa ispitivanja i u skladu sa standardom RPS 700.

ISPITIVANJE ULTRAZVUKOM

Ispitivanja se izvode pomoću ultrazvučnog aparata USM 25S proizvođača Krautkramer. Za podešavanje mjernog područja koriste se referentni blokovi. Navedenom metodom uglavnom se ispituju pera, napadne i izlazne ivice lopatica rotora kompresora, uz korištenje radnih test blokova - lopatica sa vještačkim defektima. Ispitivanja se vrše površinskim sondama. Na ovom uređaju izvodi se i ispitivanje diskova prvog stepena rotora kompresora pomoću dvostruke specijalne sonde, s tim da se pri ispitivanju koriste radni test blokovi sa vještačkim i stvarnim defektima. Kontrolu procesa ispitivanja vrši Sektor Laboratorija ORAO A.D.

RENDGENSKO ISPITIVANJE, RADIOGRAFIJA

Na ovaj način ispituju se metalni dijelovi (prema standardu EN 444:2002) i zavareni spojevi (prema standardima EN 1435:2001, EN 1435:A1:2003 i EN 1435:A2:2004).

Stacionarni rendgen opremljen je sa dvije RTG cijevi za ispitivanje:

  Mobilni rendgen: